၁၉၈၉ ခုႏွစ္တုန္းက ျမန္မာ့ေလေၾကာင္းပုိင္ ေလယာဥ္ပ်ံတစင္းကုိ ျပန္ေပးဆြဲသြားခဲ့တဲ့ ၂ ဦးထဲက ၁ ဦး ျဖစ္တဲ့ ကုိသန္းစုိး ေခၚ ရဲရင့္ကုိ ကေနဒါအစုိးရက ျမန္မာႏုိင္ငံကုိ ျပန္ပုိ႔ဖုိ႔ စီစဥ္

ႏုိင္ငံေတာ္အတုိင္ပင္ခံပုဂၢဳိလ္ ကေနဒါႏုိင္ငံကုိ ေရာက္ရွိေနခ်ိန္မွာပဲ ျမန္မာ့ ဒီမုိကေရစီ အေရး လႈပ္ရွားမႈမွာ ပါ၀င္ခဲ့သူ တဦးဟာ ျမန္မာႏုိင္ငံကုိ အတင္းအၾကပ္ ျပန္ပုိ႔ခံရမယ့္ အေရးနဲ႔ ရင္ဆုိင္ေနရပါတယ္။ ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ ဒီမုိကအေရး လႈပ္ရွားမႈကုိ ကမၻာက သိလာေအာင္ ႀကိဳးပမ္းမႈ တရပ္အေနနဲ႔ ျမန္မာႏုိင္ငံ ၿမိတ္ၿမိဳ႕ကေန ထုိင္းႏုိင္ငံကုိ ၁၉၈၉ ခုႏွစ္တုန္းက ေလယာဥ္ပ်ံ ျပန္ေပးဆြဲသြားခဲ့တဲ့ ၂ ဦးထဲက ၁ ဦး ျဖစ္တဲ့ ကုိသန္းစုိး ေခၚ ရဲရင့္ကုိ ကေနဒါအစုိးရက ျမန္မာႏုိင္ငံကုိ ျပန္ပုိ႔ဖုိ႔ စီစဥ္ေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။ အျပည့္ အစုံကုိေတာ့ ကုိေဇာ္၀င္းလႈိင္က တင္ျပေပးပါမယ္။

ကေနဒါ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ Justin Trudeau ရဲ႕ ဖိတ္ၾကားခ်က္အရ ကေနဒါႏုိင္ငံမွာ ၅ ရက္ၾကာ တရား၀င္ အလည္အပတ္ ေရာက္ရွိေနတဲ့ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ဟာ ကေနဒါ ဘုရင္ခံခ်ဳပ္ David Johnston နဲ႔ ေတြ႔ဆုံခဲ့ပါတယ္။

ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ အခုလုိ ကေနဒါႏုိင္ငံကုိ ေရာက္ေနတဲ့ အခ်ိန္မွာပဲ ျမန္မာ့ ဒီမုိကေရစီအေရးမွာ တက္ႂကြစြာ ပါ၀င္ လႈပ္ရွားခဲ့တဲ့ ကုိသန္းစုိး ေခၚ ရဲရင့္ကုိ ကေနဒါအစုိးရက ျမန္မာႏုိင္ငံကုိ ျပန္ပုိ႔စီစဥ္ေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။

ကုိသန္းစုိးဟာ ၁၉၉၆ ခုႏွစ္မွာ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုကုိ ေရာက္ခဲ့ေပမယ့္လည္း ၁၉၈၉ ခုႏွစ္တုန္းက တနသၤာရီတုိင္း၊ ၿမိတ္ၿမိဳ႕ကေန ရန္ကုန္ကုိပ်ံသန္းမယ့္ ျမန္မာ့ေလေၾကာင္းပုိင္ ေလယာဥ္ပ်ံတစင္းကုိ ထုိင္းႏုိင္ငံကုိ ျပန္ေပးဆြဲသြားခဲ့မႈမွာ ပါ၀င္ခဲ့တဲ့အတြက္ ေနထုိင္ခြင့္ မေပးတာေၾကာင့္ ကေနဒါႏုိင္ငံကုိ ၂၀၀၃ ခုႏွစ္ ႏုိ၀င္ဘာလ ၂၈ ရက္ေန႔မွာ ေရာက္သြားၿပီး ႏုိင္ငံေရး ခုိလႈံခြင့္ ေလွ်ာက္ထားခဲ့တာပါ။

ဒါေပမယ့္ ကေနဒါအစုိးရကလည္း သူ႔ကုိ တရား၀င္ ေနထုိင္ခြင့္မေပးပဲ အခုခ်ိန္ထိ နားလည္မႈနဲ႔သာ ေနခြင့္ျပဳထားခဲ့တာပါ။

၂၀၁၅ ခုႏွစ္က ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ က်င္းပခဲ့တဲ့ အေထြေထြေရြးေကာက္ပြဲမွာ NLD ပါတီ အႏုိင္ရၿပီးတဲ့ေနာက္ ကုိသန္းစုိးကုိ ျမန္မာျပည္ ျပန္ပုိ႔ဖုိ႔ ကေနဒါအစုိးရက စတင္ စီစဥ္လာတာမွာ ကေနဒါ လူ၀င္မႈႀကီးၾကပ္ေရးနဲ႔ ဒုကၡသည္မ်ားဆုိင္ရာ ဌာနက အခု လာမယ့္ ဇြန္လ ၁၉ ရက္ေန႔မွာ သူ႔အမႈအတြက္ အမိန္႔ခ်မွာမုိ႔ ကုိယ္တုိင္ လာေရာက္ဖုိ႔ ဆင့္ေခၚစာ ပုိ႔ထားပါတယ္။

တကယ္လုိ႔ ကေနဒါ အစုိးရက သူ႔ကုိ ျမန္မာျပည္ျပန္ပုိ႔ဖုိ႔ ဆုံးျဖတ္ၿပီး ျပန္ပုိ႔လုိက္မယ္ဆုိရင္ေတာ့ သူ႔လုံၿခံဳမႈအတြက္ စုိးရိမ္မိေၾကာင္း ကုိသန္းစုိးက အခုလုိ ေျပာျပပါတယ္။

“သူတုိ႔ကေတာ့ က်ေနာ့္ကုိ အခုလုိ ျပန္ပုိ႔မယ္ဆုိလုိ႔ရွိရင္ က်ေနာ္ျမင္တာကေတာ့ ေမးမွာပါ၊ ေလယာဥ္ကြင္းမွာလဲ။ ဒါမွမဟုတ္လုိ႔ရွိလည္း ထိန္းသိမ္းလုိက္မွာေတာ့။ သူတုိ႔က က်ေနာ့္ရဲ႕ ရပ္တည္ခ်က္၊ ခံယူခ်က္ကုိ ေမးမွာေပါ့။ က်ေနာ့္ခံယူခ်က္က သူတုိ႔နဲ႔ ကုိက္ညီိတယ္၊ သူတုိ႔ကလည္း ဘာမွ မေျပာဘူးဆုိရင္ေတာ့ လြတ္ေပးလုိက္မွာေပါ။ မကုိက္ညီဘူးဆုိရင္ေတာ့ သူတုိ႔ဘက္ကလည္း နံပတ္ (၁)၊ ဖမ္းခ်င္ဖမ္းမယ္။ ၈၉ ခုႏွစ္ ေလယာဥ္ကိစၥနဲ႔၊ ခနထိန္းဖုိ႔ေပါ့။ ဆုိေတာ့ သူက သိကၡာခ်မွာကုိ။ ၿပီးမွပဲ အစုိးရကေန ၿပီးေတာ့ သနားညာတာမႈနဲ႔ လြတ္ခ်င္လည္း လြတ္ေပးလုိက္မယ္။ ဒါက လူကုိ ရုိက္ခ်ဳိးလုိက္တာ။ အဲဒီအတုိင္းလဲ ျဖစ္ခ်င္ျဖစ္မယ္။ ဒါမွမဟုတ္လုိ႔ရွိရင္လည္း ခုနကလုိမ်ဳိး ဦးကိုနီကုိ သတ္တဲ့ပုံစံမ်ဳိး၊ လမ္းေပၚမွာ လမ္းေလွ်ာက္ေနရင္းနဲ႔ Assassination (လုပ္ႀကံ သတ္ျဖတ္တာ) ေတာ့ မဟုတ္ဘူးေပါ့၊ လူငယ္ခ်င္း ရန္ျဖစ္တဲ့ ပုံစံမ်ဳိး ပုခုံးခ်င္းတုိက္ၿပီးေတာ့ ၀ုိင္းရုိက္လုိက္တာ၊ လမ္းေပၚမွာ လူငယ္ခ်င္း ျဖစ္တဲ့ပုံစံမ်ဳိးနဲ႔ ေသခ်င္လည္း ေသသြားႏုိင္တယ္။ အဲဒီေတာ့ လုံၿခံဳမႈဆုိတာေတာ့ မရွိဘူးဆုိေတာ့ အမွန္ပဲ။ ဥပမာ ထားပါေတာ့ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္တုိ႔ကေနၿပီး Legislation ဥပေဒ ခ်ေပးလုိက္ရင္ေတာင္မွ လုံၿခံဳမႈက မရွိေသးဘူး။

က်ေနာ့္အေနနဲ႔ ေျပာရမယ္ဆုိရင္ေတာ့ ထားပါေတာ့ ဘယ္လုိေခၚမလဲ၊ အရင္ကလုပ္ခဲ့တာလည္း လာၿပီး လက္ညဳိး မထုိးနဲ႔၊ အရင္ကဆုိတာက ေလယာဥ္ပ်ံကိစၥပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ဘာဘဲျဖစ္ျဖစ္၊ အၾကမ္းဖက္သမားေတြ ဘာေတြ လာမလုပ္နဲ႔။ မတရားဘူးေပါ့။ သူတုိ႔လည္း သတ္ခဲ့တာပဲ။ အဲဒီလုိ လက္ညဳိးထုိးရင္လည္း မေကာင္းဘူး။ ေနာက္တခုက်ေတာ့ ဘာလဲ၊ ႏုိင္ငံသား ဘာညာ ျပန္ေလွ်ာက္ရတာေပါ့။ ၂ ႏွစ္ေလာက္ ၾကာတယ္။ အဲဒီအတုိင္းလည္း မျဖစ္သင့္ဘူး။”

တတ္ႏုိင္ရင္ေတာ့ သူ႔အေနနဲ႔ လက္ရွိအေျခအေနေတြအရ ကေနဒါႏုိင္ငံမွာ ဥပေဒနဲ႔အညီ ယာယီ ဆက္လက္ ေနထုိင္ခ်င္ေသးတယ္လုိ႔ ကုိသန္းစုိးက ေျပာပါတယ္။

“အခုက်ေနာ္ျပန္သြားတယ္၊ ျပန္သြားလုိ႔ ရုတ္ရုတ္ ရုတ္ရုတ္ေတြ ျဖစ္ကုန္ရင္ေတာ့ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ တုိ႔အတြက္လည္း မေကာင္းဘူး။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္တုိ႔ရဲ႕ အမ်ဳိးသားဒီမုိကေရစီ အဖြဲ႔ခ်ဳပ္ကလည္း သူတုိ႔အျမင္နဲ႔၊ သူတုိ႔နည္းနဲ႔ သူတုိ႔ လုပ္ေနတာ။ သိတယ္မဟုတ္လား။ ဒီၾကားထဲမွာ က်ေနာ္ျပန္သြားၿပီး ရုတ္ရုတ္ ရုတ္ရုတ္ ျဖစ္ေတာ့လည္း သူတုိ႔အတြက္လည္း အခက္အခဲ ျဖစ္သြားႏုိင္တာေပါ့။ အဲဒီေတာ့ အကယ္လုိ႔သာ ဒီဘက္က (ကေနဒါဘက္က ေနထုိင္ခြင့္) ေပးခဲ့မယ္ဆုိရင္ေတာ့ အရင္ကလုိ သုိသုိ သိပ္သိပ္ႀကီးေတာ့ ေနစရာ မလုိေတာ့ဘူးေပါ့။ အကယ္လုိ႔သာ ကေနဒါ အစုိးရေနၿပီးေတာ့ ယာယီ ေနထုိင္ခြင့္ ျပဳလုိက္တယ္ဆုိရင္ေတာ့ ခုိးေၾကာင္ ခုိး၀ွက္ ေနစရာ မလုိေတာ့ဘူးေပါ့ဗ်ာ၊ ေနာ္။ ေပၚေပၚတင္တင္ေနၿပီးေတာ့ ျမန္မာႏုိင္ငံကိစၥလည္း ေျပာသင့္ ေျပာထုိက္တယ္၊ ေရးသင့္ ေရးထုိက္တယ္ ဆုိရင္လည္း ေရးသင့္တာေပါ့။”

ဘယ္လုိပဲျဖစ္ျဖစ္ သူ႔အေနနဲ႔ကေတာ့ ႏုိင္ငံေရးလုပ္ဖုိ႔ စိတ္ကူးမရွိပဲ တုိင္းျပည္ အက်ဳိးျဖစ္ေစမယ့္ ကိစၥရပ္ေတြကုိ တတ္ႏုိင္သေလာက္ ကူညီ လုပ္ေဆာင္ေပးလုိတယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။

“ႏုိင္ငံေရးလုပ္ဖုိ႔ေတာ့ က်ေနာ့္မွာ စိတ္မရွိပါဘူး။ လူမႈေရးတုိ႔၊ ၀ုိင္း၀န္း လုပ္ေပးတဲ့ စိတ္ဓါတ္ေတာ့ ရွိတာေပါ့။ ရွိတယ္ဆုိတာလည္း ဒီလုိပါ။ ဒိျပင္လူေတြ လုပ္ေနတယ္ ဆုိလည္း က်ေနာ္လည္း ၀င္ၿပီးေတာ့ လုလုပ္ဖုိ႔ မရွိပါဘူး။ လုိအပ္မယ္ ဆုိလုိ႔ရွိရင္ တတတ္တအား ပါ၀င္ဖုိ႔ ေျပာတာပါ။”

၁၉၈၈ ခုႏွစ္အတြင္း ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ဒီမုိကေရစီအေရး ေတာင္းဆုိ ဆႏၵျပၾကတဲ့ လူထု အုံႂကြမႈႀကီး ျဖစ္ေပၚၿပီးေနာက္ပုိင္း ေထာင္ေပါင္း မ်ားစြာေသာ တျခား ေက်ာင္းသား လူငယ္ေတြနည္းတူ ထုိင္း-ျမန္မာ နယ္စပ္ေဒသကုိ ေတာခုိသြားခဲ့တဲ့ ကုိသန္းစုိးနဲ႔ တျခား ရဲေဘာ္တခ်ဳိ႕တုိ႔ တုိင္ပင္ၿပီး တုိးတက္ ေျပာင္းလဲမႈရွိမလာတဲ့ ျမန္မာ့ ဒီမုိကေရစီအေရး လႈပ္ရွားမႈကုိ ကမၻာကသိေအာင္ တခုခု လုပ္ဖုိ႔ လုိတယ္ဆုိတဲ့ ဆုံးျဖတ္ခ်က္အရ ျမန္မာႏုိင္ငံအတြင္းက ေလယာဥ္ပ်ံကုိ ျပန္ေပးဆြဲဖုိ႔ အစီအစဥ္ ခ်မွတ္ျဖစ္ခဲ့တဲ့အေၾကာင္း ကုိသန္းစုိးက ဗီြအုိေအကုိ ေျပာျပခဲ့ဘူးပါတယ္။

ဇြန္လ ၁၉ ရက္ေန႔မွာ ကေနဒါအစုိးရက ခ်မွတ္မယ့္ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ဟာ ဘယ္လုိ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ျဖစ္မယ္ဆုိတာ အတိအက် မသိရေသးပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ လြန္ခဲ့တဲ့ တႏွစ္ေလာက္က စတင္ခဲ့တဲ့ အမႈသြား အမႈလာအရ သူ႔ကုိ ကေနဒါအစုိးရက တရား၀င္ ေနထုိင္ခြင့္ျပဳလုိ႔ မရႏုိင္ဘူးဆုိတာမ်ဳိး ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

VOA